Induksjon (igangsetting) av fødsel
Induksjon (igangsetting av fødselen) blir alltid gjort på bakgrunn av en grundig vurdering, og blir bare anbefalt når dette blir vurdert som den beste behandlingen for mor og/eller barn.
Utgangspunktet for all fødselshjelp er å legge til rette for et best mulig utfall for mor og barn. At fødselen starter av seg selv rundt termin (mellom svangerskapsuke 37 og 42), er vanligvis det som gir enklest fødselsforløp. Men av og til oppstår det tilstander i svangerskapet som gjør det nødvendig for mor og/eller barn å sette i gang fødselen før den starter av seg selv, for å unngå mulige alvorlige komplikasjoner.
De vanligste årsakene til dette er høyt blodtrykk/svangerskapsforgiftning, diabetes/svangerskapsdiabetes, og langsom fostervekst (lite barn). Alder over 38 år er også medvirkende. I tillegg anbefaler vi igangsetting til alle som ikke har født 11 dager etter ultralydtermin (42 uker).
Hvor lang tid tar det?
Det er vanskelig å vite hvor lang tid en induksjon vil ta. Om din fødsel blir satt i gang, bør du innstille deg på at det kan ta tid før fødselen starter og du føder. For noen kvinner kan det ta flere dager, mens for andre går det raskere. Faktorer som spiller inn er blant annet antall svangerskapsuker ved tidspunktet for igangsetting, om du har født tidligere, allerede startet med rier, eller om fostervannet har gått.
Henvisning og vurdering
Du må alltid ha henvising fra fastlege eller jordmor i primærhelsetjenesten for å bli vurdert ved fødeavdelingen om fødselen bør settes i gang. Ved akutte situasjoner kan du kontakte fødeavdelingen direkte. Om mulig – ring alltid til fødeavdelingen før du drar.
Før
Trivselskontroll uke 41
Alle gravide får tilbud om trivselskontroll på svangerskapspoliklinikken. Denne utføres 4–7 dager etter ultralydtermin hvis du ellers er uten risiko, og tidligere hvis du har noe høyere risiko (høy BMI, tidligere lite barn, IVF eller lignende).
Jordmor på helsestasjon henviser til denne kontrollen. Trivselskontrollen kan avtales til første virkedag som er praktisk gjennomførbarn for kvinnen og sykehuset.
Overtidskontroll (> 42 uker)
Om du ikke føder innen svangerskapsuke 42, vil jordmor/lege som følger deg i svangerskapet informere deg om når og hvor du skal til overtidsvurdering.
Vuolde
Iešguđetlágan vuolggaheamit riegádahttima
Dat leat iešguđetlágan vuogit movt hoahpuhit riegádahttimiid. Dat lea olbmos olbmui makkár vuohki válljejuvvo.
Áhpehisvuođa vuolde lea mánágoahtečotta starggas ja máŋga sentimehtera guhku. Dađi mielde go riegádahttin lahkona saddá mánágoahtečotta dipmat ja oanehit, ja álgá rahpasit.
Doavttir dahje sealgeadni/jorttamora váldá gynekologašiskosa meroštallan dihte movt lea buoremus bidjat riegádahttima johtui. Sii isket leago láddanmannolat álgán.
Govva čájeha láttatkeahtes mánágoahtečoddaga/mormunn. Mormunnen ii leat álgán rahpasit ja assi lea assái ja láttakeahttá, nugo dábálaččat lea ovdal go riegádahttin álgá.
Govva čájeha láddatkeahttá mánágoahtečoddaga / mánágoahtenjálmmi gos oaidnit máná oaivi deaddása mánágoahtečoddaga vuostá mii lea leabbanan ja álgán rahpasit.
Easka maŋŋel iskkadeami sáhttá árvvoštallat makkár vuohki lea buoremus álggahit riegádahttima. Jus ii leat mánágoahtečotta láddan de ferte vuos bidjat doaimma mii láddada mánágoahtečoddaga. Jus mánágoahtečotta lea láddan de válljejuvvo doaibma mii ávttaid bidjá johtui.
Foley-kateter lea litna gummešláŋga mii dábálaččat geavahuvvo gurret cissa gužžaráhkus (kateterisering).
Mii dáhpáhuvvá dikšuma vuolde?
Kateter coggojuvvo mánágoahtái cinni čađa mánágoahtečoddaga čađa. Go kateter lea sajis, devdojuvvo ráinnas/steriila čáhci balloŋŋii mii lea kateter geažis. Okta oassi gummašláŋgas geaigá veaháš olggos cinnis. Dat biddjo gitta du juolgái liibmabáttiin, ja dat ii hehtte dábálaš lihkadeami ja hivsset mannama. Lea dábálaš ahte boahtá golggus mas lea veaháš čielga varra seaguhuvvon maŋŋel go kateter lea biddjon.
Movt doaibmá kateter?
Baloŋggas leat guokte doaimma; doallat katetera sajis ja láddadit mánágoahtečoddaga ovdal riegádahttima. Unohastin ja deaddu baloŋggas mánágoahtečoddaga vuostá daguha ahte prostaglandin hormona luovvana. Prostaglandin láddada mánágoahtečoddaga.
Man guhka bistá dikšun?
Don sáhtát vuolgit ruoktot go kateter lea biddjon sadjái. Jus dus dahje mánás lea dilli mii gáibida bearráigeahču, árvvoštallo sisačáliheapmi buohccevissui.
Lea dábálaš ahte balloŋŋa lea siste sullii jándora. Doavttir árvvoštallá man guhka dus galgá balloŋŋa orrut siste, ja son addá dieđu dan birra dutnje. Maŋŋelaš go kateter lea biddjon sáhtát dovdat gaikkáhallama mánágoađis. Dat gaikkáhallamat rievddadit man garrasat leat, ja sáhttet bákčasat. Dat sáhttet bistit máŋga diimmu. Muhttimiin sáhttet álggahit riegádahttinávttaid ja riegádahttima.
Ovdal go vuolggat ruoktot oaččut dieđu movt galggat jus kateter gahččá olggos go leat ollen ruoktot, ja goas galggat fas deike viidáset divššu oažžut.
Mihttu dáinna divššuin lea láddadit mánágoahtečoddaga ja oalgguhit mánágoahtečoddaga gaikkáhallat/čoahkkái geassit ja ávttaid oažžut. Diesa geavahit Prostaglandin hormona mii ráhkaduvvo syntehtalaččat. Prostaglandin sáhttá biddjot cinnái dahje oaččot tableahta maid njielat.
Mii dáhpáhuvvá divššu vuolde?
Dan divššu vuolde leat don sisačálihuvvon buohccevissui. Ovdal dikšu álgá iská doavttir/sealgeeadni/jorttamora du cinni iskan dihte man guhkki mánágoahtečotta lea, man sajis, man dimis lea ja leago rahppasišgoahtán, ja gokko mánná lea čoarvedávttiid gaskkas. (daddjon Bishops score).
Mánás váldo CTG-registrering sihke ovdal - ja divššu vuolde. CTG (carditokografi) elektronisk elektrovnnalaš goziheapmi máná váimmu coahkkima ja - doaimma, dasa lassin vel eatni áktadoaimma. Dat váldo álot ođđa CTG-registreren ovdal juohke ođđa prostaglandin dosa. Doavttir árvvoštallá maid galgá go ultrajietnaiskkus váldot mánás ovdal dikšu álgá.
Jus oaččut dálkasa cinnái ávžžuhuvvot don gurret gužžarágu. Go dálkasat leat ožžon fertet veallát seaŋggas vuoi ii gáhča olggos.
Man guhka bistá dikšu?
Juohke njealját ja guđat diimmu gaska árvvoštallo dikšu, árvvoštallet leago ávkin mánágoahtečoddagii nu lea jurddašuvvon. Álget go ávttat/čoahkkáigaikkáhallamat, ja dađistaga árvvoštallet man garrasat ja man dávjá ávttat bohtet.
Dat addo ođđa dosa prostaglandin juohke njealját ja guđat diimmu gaska dassážii go mánágoahtečotta láddan lea ollašuvvan. Man galle dosa dárbbašuvvot ovdal mánágoahtečotta lea láddan vuolgá nissonolbmos nissonolbmui. Sealgeeadni/jorttamora/doavttir dađistaga árvvoštallá divššu, du ja máná dili. Ja dan vuođul pláne viidáset divššu, čuovvoleami – ja bidjá johtui doaimma.
Muhttin nissonolbmot ožžot dávjá, unohis ovdaávttaid/ mánágoađi čoahkkáigeassimiid dán divššu geažil, vaikko riegádahttin ávttat eai boađe. Vaikko diet čoahkkáigaikkáhallamat eai ráhpásmahtte mánágoahtečoddaga de lea aŋkke deaŧalaš mánágoahtečoddaga láddadeapmái.
Ráigat váhpeseahka – váldit iskosa váhpečázis
Go riegádahttin biddjo johtui oxytocindrypp vugiin, mii adno dávjá seammás go rahpet váhpeseahka “váldet čazi”. Dat dahkko nu ahte sealgeeadni/jorttamora/doavttir ráigá váhpeseahka unna plastihkkafakkážiin vuoi váhpečáhci golgagoahtá. Dat daddjo amniotomi. Dat maid oalgguha ávttaid ja ovdánahtte riegádahttima.
Eatnašat fertejit varrasuotnarevrres (drypp) leat gitta dassážii go mánná lea riegádan. Muhto sáhttá maid dáhpáhuvvat ahte sáhttet unnidit varrasuotnarevre dálkasa dahje heaittihit jus rumaš ieš álgá ráhkadit Oxytocin. Dalle leat rupmašis alddis álgán ávttat doaibmat ja lea alddis Oxytocin.
Go riegádahttin biddjo johtui varrasuotnarevrredálkkodemiin (drypp), de dárkilit bearráigehččet máná váibmocoahkkima ja du áktadoaimma. Don biddjot gitta CTG-áhparáhtti mii čáliha/rregistrere máná váibmocoahkkima, lihkastagaid ja doaimma. CTG (carditokografi) lea elektrovnnalaš goziheapmi máná váibmocoahkkima ja doaimma, ja eatni ávttaid doaibman.
Muhtin dilálašvuođain eai boađe ávttat johtui vaikko oaččut varrasuotnarevrredálkkodeami (drypp). Don sáhtát oažžut ovdaávttaid ja ávttaid mat eai oačču mánágoahtenjálmmi rahpasit dahje eai oačču ovdánit riegádahttima. De sáhttá šaddat váldit bottu dahje heaittihit dálkkodeami. Muhttin nissonolbmot ožžot iešalddis ávttaid maŋŋel go mii leat gidden varrasuotnarevrredálkkodeami (drypp), muhto jus nu ii dáhpáhuva, árvvoštallo ođđasit varrasuotnarevrredálkkodeami (drypp) álgit maŋŋel bottu.
Iešguđetlágan vuolggaheamit riegádahttima
Dat leat iešguđetlágan vuogit movt hoahpuhit riegádahttimiid. Dat lea olbmos olbmui makkár vuohki válljejuvvo.
Áhpehisvuođa vuolde lea mánágoahtečotta starggas ja máŋga sentimehtera guhku. Dađi mielde go riegádahttin lahkona saddá mánágoahtečotta dipmat ja oanehit, ja álgá rahpasit.
Doavttir dahje sealgeadni/jorttamora váldá gynekologašiskosa meroštallan dihte movt lea buoremus bidjat riegádahttima johtui. Sii isket leago láddanmannolat álgán.
Govva čájeha láttatkeahtes mánágoahtečoddaga/mormunn. Mormunnen ii leat álgán rahpasit ja assi lea assái ja láttakeahttá, nugo dábálaččat lea ovdal go riegádahttin álgá.
Govva čájeha láddatkeahttá mánágoahtečoddaga / mánágoahtenjálmmi gos oaidnit máná oaivi deaddása mánágoahtečoddaga vuostá mii lea leabbanan ja álgán rahpasit.
Easka maŋŋel iskkadeami sáhttá árvvoštallat makkár vuohki lea buoremus álggahit riegádahttima. Jus ii leat mánágoahtečotta láddan de ferte vuos bidjat doaimma mii láddada mánágoahtečoddaga. Jus mánágoahtečotta lea láddan de válljejuvvo doaibma mii ávttaid bidjá johtui.
Foley-kateter lea litna gummešláŋga mii dábálaččat geavahuvvo gurret cissa gužžaráhkus (kateterisering).
Mii dáhpáhuvvá dikšuma vuolde?
Kateter coggojuvvo mánágoahtái cinni čađa mánágoahtečoddaga čađa. Go kateter lea sajis, devdojuvvo ráinnas/steriila čáhci balloŋŋii mii lea kateter geažis. Okta oassi gummašláŋgas geaigá veaháš olggos cinnis. Dat biddjo gitta du juolgái liibmabáttiin, ja dat ii hehtte dábálaš lihkadeami ja hivsset mannama. Lea dábálaš ahte boahtá golggus mas lea veaháš čielga varra seaguhuvvon maŋŋel go kateter lea biddjon.
Movt doaibmá kateter?
Baloŋggas leat guokte doaimma; doallat katetera sajis ja láddadit mánágoahtečoddaga ovdal riegádahttima. Unohastin ja deaddu baloŋggas mánágoahtečoddaga vuostá daguha ahte prostaglandin hormona luovvana. Prostaglandin láddada mánágoahtečoddaga.
Man guhka bistá dikšun?
Don sáhtát vuolgit ruoktot go kateter lea biddjon sadjái. Jus dus dahje mánás lea dilli mii gáibida bearráigeahču, árvvoštallo sisačáliheapmi buohccevissui.
Lea dábálaš ahte balloŋŋa lea siste sullii jándora. Doavttir árvvoštallá man guhka dus galgá balloŋŋa orrut siste, ja son addá dieđu dan birra dutnje. Maŋŋelaš go kateter lea biddjon sáhtát dovdat gaikkáhallama mánágoađis. Dat gaikkáhallamat rievddadit man garrasat leat, ja sáhttet bákčasat. Dat sáhttet bistit máŋga diimmu. Muhttimiin sáhttet álggahit riegádahttinávttaid ja riegádahttima.
Ovdal go vuolggat ruoktot oaččut dieđu movt galggat jus kateter gahččá olggos go leat ollen ruoktot, ja goas galggat fas deike viidáset divššu oažžut.
Mihttu dáinna divššuin lea láddadit mánágoahtečoddaga ja oalgguhit mánágoahtečoddaga gaikkáhallat/čoahkkái geassit ja ávttaid oažžut. Diesa geavahit Prostaglandin hormona mii ráhkaduvvo syntehtalaččat. Prostaglandin sáhttá biddjot cinnái dahje oaččot tableahta maid njielat.
Mii dáhpáhuvvá divššu vuolde?
Dan divššu vuolde leat don sisačálihuvvon buohccevissui. Ovdal dikšu álgá iská doavttir/sealgeeadni/jorttamora du cinni iskan dihte man guhkki mánágoahtečotta lea, man sajis, man dimis lea ja leago rahppasišgoahtán, ja gokko mánná lea čoarvedávttiid gaskkas. (daddjon Bishops score).
Mánás váldo CTG-registrering sihke ovdal - ja divššu vuolde. CTG (carditokografi) elektronisk elektrovnnalaš goziheapmi máná váimmu coahkkima ja - doaimma, dasa lassin vel eatni áktadoaimma. Dat váldo álot ođđa CTG-registreren ovdal juohke ođđa prostaglandin dosa. Doavttir árvvoštallá maid galgá go ultrajietnaiskkus váldot mánás ovdal dikšu álgá.
Jus oaččut dálkasa cinnái ávžžuhuvvot don gurret gužžarágu. Go dálkasat leat ožžon fertet veallát seaŋggas vuoi ii gáhča olggos.
Man guhka bistá dikšu?
Juohke njealját ja guđat diimmu gaska árvvoštallo dikšu, árvvoštallet leago ávkin mánágoahtečoddagii nu lea jurddašuvvon. Álget go ávttat/čoahkkáigaikkáhallamat, ja dađistaga árvvoštallet man garrasat ja man dávjá ávttat bohtet.
Dat addo ođđa dosa prostaglandin juohke njealját ja guđat diimmu gaska dassážii go mánágoahtečotta láddan lea ollašuvvan. Man galle dosa dárbbašuvvot ovdal mánágoahtečotta lea láddan vuolgá nissonolbmos nissonolbmui. Sealgeeadni/jorttamora/doavttir dađistaga árvvoštallá divššu, du ja máná dili. Ja dan vuođul pláne viidáset divššu, čuovvoleami – ja bidjá johtui doaimma.
Muhttin nissonolbmot ožžot dávjá, unohis ovdaávttaid/ mánágoađi čoahkkáigeassimiid dán divššu geažil, vaikko riegádahttin ávttat eai boađe. Vaikko diet čoahkkáigaikkáhallamat eai ráhpásmahtte mánágoahtečoddaga de lea aŋkke deaŧalaš mánágoahtečoddaga láddadeapmái.
Ráigat váhpeseahka – váldit iskosa váhpečázis
Go riegádahttin biddjo johtui oxytocindrypp vugiin, mii adno dávjá seammás go rahpet váhpeseahka “váldet čazi”. Dat dahkko nu ahte sealgeeadni/jorttamora/doavttir ráigá váhpeseahka unna plastihkkafakkážiin vuoi váhpečáhci golgagoahtá. Dat daddjo amniotomi. Dat maid oalgguha ávttaid ja ovdánahtte riegádahttima.
Eatnašat fertejit varrasuotnarevrres (drypp) leat gitta dassážii go mánná lea riegádan. Muhto sáhttá maid dáhpáhuvvat ahte sáhttet unnidit varrasuotnarevre dálkasa dahje heaittihit jus rumaš ieš álgá ráhkadit Oxytocin. Dalle leat rupmašis alddis álgán ávttat doaibmat ja lea alddis Oxytocin.
Go riegádahttin biddjo johtui varrasuotnarevrredálkkodemiin (drypp), de dárkilit bearráigehččet máná váibmocoahkkima ja du áktadoaimma. Don biddjot gitta CTG-áhparáhtti mii čáliha/rregistrere máná váibmocoahkkima, lihkastagaid ja doaimma. CTG (carditokografi) lea elektrovnnalaš goziheapmi máná váibmocoahkkima ja doaimma, ja eatni ávttaid doaibman.
Muhtin dilálašvuođain eai boađe ávttat johtui vaikko oaččut varrasuotnarevrredálkkodeami (drypp). Don sáhtát oažžut ovdaávttaid ja ávttaid mat eai oačču mánágoahtenjálmmi rahpasit dahje eai oačču ovdánit riegádahttima. De sáhttá šaddat váldit bottu dahje heaittihit dálkkodeami. Muhttin nissonolbmot ožžot iešalddis ávttaid maŋŋel go mii leat gidden varrasuotnarevrredálkkodeami (drypp), muhto jus nu ii dáhpáhuva, árvvoštallo ođđasit varrasuotnarevrredálkkodeami (drypp) álgit maŋŋel bottu.
Etter
Det kan altså ta flere dager fra induksjonen starter og til fødselen er i gang, men når riene og fødselen har startet vil den som oftest forløpe ukomplisert. Det kan oppleves som at man har hatt en lang fødsel når man er satt i gang.
Om fødselen ikke starter
Om induksjon av fødselen ikke fører frem, eller din og/eller fosterets tilstand krever forløsning, vil legen vurdere om det skal gjøres keisersnitt.
Når vi setter i gang fødselen, vil du og barnet bli tett fulgt opp av jordmor og lege. Undersøkelser og vurderinger vil avgjøre den videre behandlingen. Planen for behandling kan bli endret underveis. Noen ganger er det nødvendig og riktig å utsette den planlagte behandlingen. Det kan være din situasjon, tid på døgnet (natt) eller hensyn til drift som gjør at en slik avgjørelse blir tatt.
Er du usikker eller ikke har forstått planen for behandling, må du snakke med jordmor eller lege. Før du eventuelt reiser hjem, vil du alltid få en avtale om ny kontroll og hvor du skal ta kontakt om situasjonen din endrer seg.
Det er likevel viktig å understreke at ingen som er i aktiv fødsel blir sendt hjem fra sykehuset.
Forbered brystene dine til amming
Kontakt
Bygg 56 i Skien, hovedinngang
Føde - seksjon
Oppmøtested
Skien, Ulefossveien 55, sykehusområde sør.
Benytt hovedinngang. Du finner oss i 5. etasje.
Bygg 56 i Skien, hovedinngang
Ulefossveien 55
3710 Skien
Transport
Praktisk informasjon
Sykehuset Telemark oppfordrer alle besøkende om å lese skiltingen ved parkeringen nøye.
Det er Aimo Park som driver parkeringsordningen i Skien, i Porsgrunn er det Park nordic.
Priser i Skien og Porsgrunn
kr 9 per påbegynt halvtime.
kr 85 per døgn.
Ved behov for lengre opphold kan du kjøpe parkering for inntil 14 dager. Dette koster 340 kroner.Se mer informasjon 14 dagers parkering lenger ned på siden.
Du må betale parkeringsavgift på hverdager, mandag til fredag, hele døgnet. Det er gratis parkering i helgene, fra fredag kl. 24.00 til søndag kl. 24.00. Det er også gratis parkering på helligdager og offentlige høytidsdager.
Betalingsordning i Skien
Inntil 14-dagers parkering
I Skien kan du enten henvende deg i hovedresepsjonen og betale der. Eller du kan benytte EasyPark-appen. Etter å ha startet en parkering i appen kan du velge takstprodukt 486810 i appen.
Betal via nettsiden, Online betaling, innen 48 timer.
Betalingsordning i Porsgrunn
Du må registrere bilens registreringsnummer i betalingsautomaten når du parkerer.
Ved bruk av kort betaler du kun for tiden du har stått parkert, dersom kortet settes inn i automaten igjen før du drar fra parkeringen.
Når du blir bedt om det må du registrere bilens registreringsnummer i betalingsautomaten.
Det er også mulig å benytte en parkeringsapp på mobil.
El-bil
Det er ladeplasser for el-bil på parkeringsplassen ved Tannklinikken i Skien. Ladestasjonene er eid og drevet av det eksterne firmaet Fortum.
MC og moped
MC og moped må benytte samme parkeringstilbud som for bil.
Blodgivere
Det er gratis parkering for blodgivere på reserverte plasser. Du må registrere bilnummeret når du kommer til blodbanken for å få gratis parkering.
Forflytningshemmede
Forflytningshemmede parkerer gratis, med parkeringskort fra kommunen.
Det er kameraregistrering av bilens registreringsnummer i Skien. Eventuelle parkeringstillatelser for forflytningshemmede (HC-bevis) blir ikke registrert av kamera. Pasienter og besøkende må derfor vise fram HC-kort i hovedekspedisjonen, eller ved annet oppmøtested, for å få fritak for avgift.
Andre unntak fra avgift i Skien
Drosjer
Drosjene skal ikke betale avgift dersom levering og henting av passasjerer skjer i løpet av tjue minutter. Drosjene må betale avgift hvis de er innenfor kamerasonen i mer enn tjue minutter (karenstid).
Vareleveranse til hovedlager
Dette skjer utenfor kamerasonen, og de slipper derfor avgift.
Avfallshenting og gassleveranse
Disse slipper avgift hvis de kjører inn og ut av kamerasonen i løpet av tjue minutter.